Uniwersytet Wrocławski

Zbiór dokumentów życia społecznego i politycznego

Geneza

Idea gromadzenia dokumentów życia politycznego pojawiła się w Instytucie Politologii w 1981 roku, w związku z wydarzeniami politycznymi w Polsce. Utworzenie niezależnego związku zawodowego „Solidarność”, będącego opozycyjnym wobec władzy ruchem politycznym, obejmującym ok. 10 milionów obywateli zmieniło charakter polskiej sceny politycznej. Bogactwo i różnorodność pojawiających się wówczas ulotnych materiałów, gazet, dokumentów zrodziły w środowisku politologów wrocławskich chęć ich gromadzenia i zachowania dla przyszłych badań. Zbiory archiwalne Instytutu przyrastały dzięki aktywności i zaangażowaniu wielu osób, również dzięki przyjmowaniu w formie darów prywatnych kolekcji.

Zmiany ustrojowo – polityczne, jakie nastąpiły po 1989 roku ponownie zmieniły charakter życia politycznego w Polsce. Zniesienie cenzury, wolne wybory, wolność zrzeszania się w partie i stowarzyszenia, ujawniły szybko różnorodność orientacji politycznych, co znalazło odbicie również w tworzonej dokumentacji.

Zbiory

Gromadzone od ponad 30 lat przez Instytut Politologii UWr zbiory mają charakter unikatowy i składają się z dwóch głównych części: dokumentacji lat 80-tych oraz dokumentacji wytworzonej przez partie i stowarzyszenia od 1989 r. do czasów obecnych.

1. Dokumentacja życia politycznego lat 80 – tych
   Zgromadzona dokumentacja życia politycznego lat 80. ma dwoisty charakter: z jednej strony są to materiały środowisk i organizacji należących do opozycji antysystemowej w okresie PRL, z drugiej podmiotów władzy i legalnie działających organizacji politycznych.
   W zbiorach znajdują się opracowania wydawane zarówno w kraju, jak i zagranicą, dotyczące sytuacji politycznej i społeczno – gospodarczej Polski lat 80 tych, ruchu związkowego, historii Polski, stosunków w obozie państw socjalistycznych. Znajdują się tu także powieści, zbiory poezji „podziemnej” i pieśni stanu wojennego. Z tego okresu przede wszystkim zgromadzono dokumenty działalności politycznego podziemia: programy działania, apele do społeczeństwa, stanowiska organizacyjnych instancji, oświadczenia, uchwały, komunikaty, listy otwarte, instrukcje działania, tezy do dyskusji, itp. Ważną część tej dokumentacji stanowią czasopisma wydawane przez opozycję polityczną w podziemiu, głównie przez krajowe i regionalne struktury „Solidarności”, Solidarność Walczącą i NZS. Ciekawy jest zbiór spisywanych na bieżąco w stanie wojennym dowcipów politycznych, krążących w społeczeństwie. Zbiory ikonograficzne zawierają: „podziemne” ulotki, szczególnie z okresu stanu wojennego i wyborów samorządowych i parlamentarnych lat 80., zbiory grafik (np. wykonanych w obozach internowanych), karykatur, satyry politycznej, odbitek stempli z rysunkiem, symbolem, hasłem, odznaki oznaczające przynależność do nielegalnych organizacji, znaczki podziemnej poczty „Solidarności” i innych podziemnych grup, koperty, karty pocztowe z symboliką podziemia, kalendarze drukowane w podziemiu, cegiełki, zaproszenia. W okresie do roku 1989 zbierane były ponadto różnorodne wydawnictwa, biuletyny wewnętrzne, czasopisma partii i organizacji społecznych i politycznych, działających legalnie, a także wydawane przez nie materiały propagandowe (np. PZPR, LWP, ZSL). Zwraca tu uwagę ułożony tematycznie zbiór plakatów. Są to m.in. plakaty z okresu stanu wojennego (sygnowane przez WRON), dotyczące stosunku Europy Zachodniej i USA do Polski oraz działalności podziemia politycznego. Gromadzono także plakaty wydawane przez PZPR, ZSL, SD, PRON, OPZZ, wojsko. Treści ich związane są ze świętami państwowymi lub organizacyjnymi, wyborami, promocją pomocy, współpracy i przyjaźni z innymi krajami (bloku państw socjalistycznych) lub polityką pokojową.
2. Dokumentacja życia politycznego po 1989 r.
   Główny zbiór stanowią dokumenty i materiały wydawane przez partie, organizacje, stowarzyszenia, instytucje, związane z ich działalnością polityczną. Posiadają one różnorodną formę: programów, statutów, uchwał, apeli, materiałów kongresowych, listów otwartych, indywidualnych wystąpień działaczy, materiałów propagandowych. Część z nich ma charakter ulotny, nie jest archiwizowana przez same partie. Gromadzone są także niektóre biuletyny wewnętrzne tych organizacji.
   Szczególnie dokładnie dokumentowane są wszelkie kampanie wyborcze.

Dokumentacja jest gromadzona w teczkach. W sumie, w prawie 1500 teczkach, znajduje się ponad 150 tysięcy dokumentów, zapisanych pod 19840 sygnaturami. Wszystkie dokumenty są skatalogowane. Istnieje kilka rodzajów katalogów kartkowych, opierających się na zasadach bibliotecznych, zakładanych stosownie do zmieniających się wraz z upływającym czasem potrzeb i zainteresowań pracowników naukowych i studentów, nie tylko politologii.

Katalogi

1. katalogi rzeczowo – podmiotowe:
   1. partie, stowarzyszenia, organizacje (układ alfabetyczny)
   2. wybory i referenda (układ chronologiczny i alfabetyczny)
      • wybory parlamentarne
      • wybory prezydenckie
      • wybory samorządowe
      • wybory do Parlamentu Europejskiego
      • referenda
   3. stan wojenny
   4. obrady Okrągłego Stołu
   5. NSZZ Solidarność
   6. związki zawodowe
   7. instytucje
   8. zagadnienia tematyczne
2. katalog alfabetyczny
3. katalog czasopism
   1. czasopisma wydawane w latach 80- tych (czasopisma i biuletyny oficjalne i podziemne)
   2. czasopisma wydawane po 1989 r. (biuletyny partii i stowarzyszeń)
4. katalogi rzeczowe zbioru fotografii
5. katalog materiałów audiowizualnych (od 1989 do czasów obecnych)

Obecnie opiekę nad dokumentacją życia politycznego sprawuje istniejąca w strukturze Instytutu Politologii Sekcja Projektów Badawczych i Dydaktycznych.

Zasoby prezentowane są często goszczącym w Instytucie licealistom oraz studentom zagranicznym przebywającym na wymianie w Instytucie Politologii. Zbiory wykorzystywane są przez studentów przy rozmaitych projektach (np. w oparciu o zbiór plakatów z lat 80 -tych studenci przygotowali aranżacje sali seminaryjnej w Instytucie – zwanej „Magdalenką”) oraz podczas przygotowywania prac zaliczeniowych, magisterskich etc. Ze zbiorów korzystają również pracownicy naukowi, także z pozawrocławskich i zagranicznych ośrodków naukowych.

Korzystanie ze zbiorów

Każda zainteresowana osoba może skorzystać na miejscu ze zgromadzonej przez Instytut dokumentacji od poniedziałku do piątku w godzinach: 9.00-15.00, po wcześniejszym ustaleniu terminu z wyprzedzeniem co najmniej jednego dnia roboczego.

Kontakt:

mgr Olga Grajek

Sekcja Projektów Badawczych i Dydaktycznych

Instytut Politologii

Koszarowa 3

51-149 Wrocław

tel. +48 71 375 50 93

olga.grajek@uwr.edu.pl